Zielnik

Kurator
dr Dariusz Kamiński

Adres:
Katedra Geobotaniki i Planowania Krajobrazu – Zielnik
Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UMK
ul. Lwowska 1, 87-100 Toruń
tel. (56) 611-25-26, e-mail: daro@umk.pl

Kolekcja
Herbarium UMK jest zarejestrowane w międzynarodowym rejestrze kolekcji zielnikowych spełniających kryteria naukowe Index Herbariorum, prowadzonym przez Nowojorski Ogród Botaniczny. Według tego wykazu jednostka identyfikowana jest pod akronimem TRN.

Zielnik (TRN) posiada około 85 000 włączonych arkuszy zielnikowych roślin naczyniowych oraz zbiory mszaków, porostów i grzybów.

Największą wartość naukową w kolekcji mają zbiory XIX-wiecznych przyrodników niemieckich, pochodzące głównie z Muzeum Przyrodniczego w Gdańsku. Kolekcja została porzucona podczas ewakuacji do Niemiec pod koniec II wojny światowej. W 1945 roku znaleziono w okolicach Świecia porozbijane skrzynie ze zbiorami przyrodniczymi. Kolekcja została uratowana przed zniszczeniem przez pracowników UMK, a następnie włączona do zbiorów zielnikowych toruńskiej uczelni.

Zielnik UMK stanowi obszerną dokumentację przyrodniczą Pomorza Zachodniego i Wschodniego. Składają się na nią w większości arkusze złożone od połowy XIX wieku do początku XX wieku. Posiadamy zbiory między innymi takich przyrodników jak: H. Conwentz, M. E. Grütter, F. Kalmuss, E. Koehne, C. F. von Ludwig i F. Spribille. Duży wkład w rozwój kolekcji wnieśli pracownicy UMK ? M. Ceynowa-Giełdon, W. Gugnacka-Fiedor, K. Kępczyński, M. Rejewski, L. Rutkowski, J. Wilkoń-Michalska, J. Zabłocki, A. Zielski i inni. Znaczną część zbiorów stanowią także dokumentacje prac doktorskich i magisterskich. Są to głównie okazy zebrane na obszarze centralnej Polski. Okazy pochodzące z innych części kraju oraz z zagranicy pozyskane były głównie podczas wypraw polarnych oraz poprzez wymianę zielnikową z kilkunastoma, głównie europejskimi herbariami.

W 2006 r. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej w ramach ogólnopolskiego konkursu BIOS, przeznaczonego na ratowanie od zniszczeń kolekcji przyrodniczych, przyznała nam kwotę 50 000 zł na modernizację Zielnika. Za tę sumę zakupiono 1000 pudeł tekturowych na rośliny naczyniowe i 500 na mszaki i porosty. Regały przesuwne w nowym pomieszczeniu wykonała i zamontowała firma “Rolmot” z Ciepielowa. Obecnie podjęte są prace nad opracowaniem kolekcji. Na potrzeby utworzenia bazy danych i digitalizacji arkuszy, zielnik wyposażono w komputer stacjonarny oraz skaner Epson 10000XL.

Udostępnianie zbiorów
Herbarium TRN udostępnia swoje zbiory do badań naukowych poprzez wypożyczenia. Niestety z powodów finansowych i problemów z odzyskiwaniem zbiorów wysyłanie do innych instytucji naukowych w ostatnich latach zostało ograniczone. W ostatnim czasie kolekcja udostępniana jest głównie na miejscu.

Badania naukowe
Oprócz opracowywania i udostępniania zbiorów, Zielnik UMK prowadzi badania naukowe. Głównym nurtem badawczym jest biologia ewolucyjna i taksonomia rodziny baldaszkowatych (Apiaceae). Obejmują one interdyscyplinarne wykorzystanie metod filogenetyki molekularnej, morfologii i anatomii oraz modelowania niszy ekologicznej z zastosowaniem technologii GIS. Prace realizowane są głównie przy współpracy z Katedrą Biogeografii i Ekologii UMK. Dzięki uprzejmości dr Marcina Piwczyńskiego możliwe jest korzystanie z laboratorium molekularnego, pracowni anatomicznej i zaplecza hodowlanego należących do tej jednostki. Dodatkowym kierunkiem badań jest flora i roślinność Polski. W ramach tego tematu realizowane są opracowania szaty roślinnej, skupione na obszarach chronionych.

Publikacje z afiliacją Zielnika

• Puchałka R. Zmiany w dwóch zespołach buczyn pomorskich w rezerwacie Kołowskie Parowy (Puszcza Bukowa) w latach 1985-2006 [Changes in two Pomeranian beech forest communities in the Kołowskie Parowy nature reserve (Puszcza Bukowa Forest) between 1985 and 2006] Sylwan (w druku) [IF=0,263; MNiSW=15]
• Puchałka R., Płąchocki D. 2014. Roślinność naturalna acidofilnej dąbrowy i plantacji sosny, daglezji i buka w rezerwacie Dąbrowa Krzymowska (Puszcza Piaskowa) [Vegetation of natural acidophilous oak forest and Scots pine, Douglas fir and beech plantation in the Dąbrowa Krzymowska nature reserve (Puszcza Piaskowa Forest)]. Sylwan 158(3): 212-220 [IF=0,263; MNiSW=15]
• Piwczyński M., Ponikierska A., Puchałka R., Corral J.M., 2013. Expression of anatomical leaf traits in homoploid hybrids between deciduous and evergreen species of Vaccinium. Plant Biol. 15: 522-530. [IF=2,320; MniSW=30]
• Puchałka R., Piwczyński M. 2013. Nowe stanowiska Poa bulbosa L. (Poaceae) w regionie kujawsko-pomorskim (północno-centralna Polska) [New localities of Poa bulbosa L. (Poaceae) in the Kuyavian-Pomeranian region (north-central Poland)]. Acta Bot. Cassub. 12: 117-120 [MNiSW=1]
• Puchałka R., Rutkowski L., Piwczyński M. 2013. Trojeść amerykańska Asclepias syriaca L. w Toruniu i jego okolicach [Common milkweed Asclepias syriaca L. in Toruń and its vicinity] . Acta Bot. Cassub. 12: 5-23 [MNiSW=1]
• Puchałka R., Pakalski J. 2013. Materiały do brioflory rezerwatu Golcowe Bagno (Równina Wałecka, Pomorze Zachodnie, Polska) [Materials for bryoflora of the Golcowe Bagno Nature Reserve (Równina Wałecka Plain, West Pomerania)]. Parki Nar. Rez. Przyr. 31 (1): 103-111.
• Puchałka R., Płąchocki D., Zubel P., Gugnacka-Fiedor W. 2013. Nowe stanowisko wyblinu jednolistnego Malaxis monophyllos (Orchidaceae) w północno-zachodniej Polsce [A new locality of White Adder?s-Mouth Malaxis monophyllos (Orchidaceae) in north-west Poland]. Chrońmy Przyr. Ojcz. 69 (3): 244-247. [MNiSW=3]
• Puchałka R. 2012. Flora i roślinność rezerwatu “Lutowo” (Pojezierze Krajeńskie) [Flora and vegetation of the Lutowo nature reserve (Pojezierze Krajeńskie Lakeland)]. Acta Bot. Cassub. 11: 127-143 [MNiSW=2]
• Puchałka R. 2012. Rośliny naczyniowe rezerwatu “Jezioro Modła” (Pobrzeże Słowińskie) [Vascular plants of the “Jezioro Modła” nature reserve (the Pobrzeże Słowińskie region)]. Acta Bot. Cassub. 11: 145-15.3 [MNiSW=2]
• Puchałka R. 2012. Materiały do flory roślin naczyniowych rezerwatu “Miedzno” we Wdeckim Parku Krajobrazowym (Bory Tucholskie) [Materials for a flora of the ?Miedzno’ nature reserve in the Wda Landscape Park (Tuchola Forest)]. Acta Bot. Cassub. 11: 155-164 [MNiSW=2]
• Załuski T., Gawenda-Kempczyńska D., Paszek I., Puchałka R., 2009. A project of active protection of Łąki Bryńskie-meadows as a result of detailed geobotanical study. In: Holeksa J. (ed.) The role of geobotany in biodiversity conservation. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Gugnacka-Fiedor W. 1982. Oryginal herbarial materials of the XIX c. in the Herbarium of the Institute of Biology. AUNC, Biologia, 24(53): 125-128

Granty
NCN (N N304 306740), 2011-2013: Czynniki klimatyczne i ekologiczne wpływające na ewolucję owoców u roślin okrytonasiennych na przykładzie rodzaju Ferula z rodziny baldaszkowatych (Apiaceae); główny wykonawca ? Radosław Puchałka, kierownik ? Marcin Piwczyński